Rijke geschiedenis

Zomaar een eetcafé aan het einde van de Koppoellaan, zo lijkt het. Maar niets is minder waar. De Vergulde Vos is een monumentaal pand met een rijke geschiedenis. En dat proef je in alles. Ruim 400 jaar geleden, anno 1615, werd de ‘Roode Vos’, zoals toen nog de naam luidde, gebouwd. Het werd gebruikt als herberg en later als rechthuis. Er was een waag, er werd recht gesproken en gevangenen werden vastgehouden in de cel. Gelukkig wordt er inmiddels meer dan water en brood geserveerd.

Van herberg naar rechthuis tot gezellig eetcaf waar mensen graag samenkomen: De Vergulde Vos, een van de oudste gebouwen van Rijpwetering, heeft een rijke geschiedenis.

De Vergulde Vos heeft niet altijd zo geheten. Eerste eigenaar Jan Willemsz noemt zijn herberg oorspronkelijk De Rode Vos, ongetwijfeld ontleend aan de brouwerij waar hij het geld van leende om zijn zaak te kunnen openen. De herberg blijkt geen vetpot en wisselt een paar keer van uitbater. In 1633 wordt Lenaert Jacobz. Van der Cade eigenaar van De Vos en lijkt het meer voor de wind te gaan. Hij breidt het erf uit met een koestal, een boomgaard en een ‘waeghuys’. Bij goede zaken hoort een mooie etalage, dus Vercade voorziet het uithangbord van een gouden vos. Voorzichtig wordt steeds vaker gesproken van het vergulde vosje, en vanaf 1680 heet het etablissement ook echt De Vergulde Vos.

De herberg deed ook dienst als ‘Regthuys’. Dat is nog steeds te zien aan de indeling. Het voorste gedeelte was de gelagkamer of herberg. Het middelste gedeelte was de ‘regtkamer’ en aan de noordwestkant was de Waag. Aan de oostkant lag ook een cel, die van de inwoners de alleszeggende naam ‘het helletje’ kreeg. De schout en de baljuw van de Hoge Heerlijkheid van Alkemade deden regelmatig uitspraak in conflicten en ongerechtigheden in het regthuys. Dat zorgde bij sommigen voor een zekere angst om naar De Vergulde Vos te gaan. Toen mr. Reinier Bongaerts als nieuwe schout benoemd werd, liet hij in 1704 een nieuw rechthuis bouwen in Oude Wetering, omdat de gunstige ligging voor de scheepvaart vanuit Amsterdam hem als Amsterdammer goed uitkwam. Dat betekende het einde van de rechtspraak in De Vos. Ook van de angst om naar De Vergulde Vos te gaan is tot op vandaag de dag geen spoor meer te bekennen.

Al in 1770 was De Vergulde Vos letterlijk het toneel van mooie voorstellingen. Pastoor Westerloo bevorderde toneeluitvoeringen,als afleiding voor de jongelui in de lange winteravonden. De opbrengsten waren voor de armen. Ook zangverenigingen wisten De Vergulde Vos te vinden voor hun repetities en uitvoeringen, waaronder zang- en toneelvereniging Door Oefening Beter. Verder was het een populaire plek voor vergaderingen. De locatie werd zelfs bijzondere krachten toegedicht: ‘De slimheid van de Vos doet iedere vergadering slagen.’ Tot 1840 had De Vergulde Vos een rieten dak. Omstreeks 1840 ging die echter in vlammen op. De muren bleven gespaard, maar het dak werd met pannen bedekt. Een foto uit 1920 laat zien hoe de plaatselijke geitenfokvereniging er regelmatig keuringen hield. Ook werden er wekelijks konijnen, kippen en eieren geveild en speelden mensen kolf en kaatsen op de baan naast het pand. De activiteiten veranderden in de loop der jaren, maar één ding is gelukkig hetzelfde gebleven:
mensen weten De Vergulde Vos te vinden om lief en leed te delen.

Uitbaters door de jaren heen

In de loop der jaren veranderden de gezichten aan de
bar, maar ook die achter de bar. Dit waren de mannen
en vrouwen die de tap bedienden

1615 – 1625 Jan Willemsz.
1626 – 1627 Neeltje Jan Willemsz. (dochter Jan Willemsz.)
1628 – 1632 Cornelis Pieterz. Lammertgen
1633 – 1661 Lenaert Jacobz. Van der Cade (bijnaam: Vercade)
1662 – 1693 Jan Cornelisse van der Does
1694 – 1727 Evert Theunissen van Sautlandt (getrouwd met Maartje, dochter van
Lenaert Vercade)
1727 – 1731 Willem Beylandt
1732 – 17?? Lourits Hoogendorp
17?? – 1754 Pieter Hoogendorp
1755 – 1780 Gerrit Louwen Hoogendorp
1780 – 1784 Annetje Jacobsd. Van der Geer (weduwe Gerrit Louwen Hoogendorp)
1784 – 1810 Cornelis de Vries
1810 – 1842 Willem de Vries
1842 – 1859 Gerrit Zoetemelk
1859 – 1886 Weduwe Gerrit Zoetemelk
1886 – 1923 Kaatje Zoetemelk
1923 – 1933 Piet Zoetemelk
1933 – 1962 Theo en (tante) Bets Zoetemelk
1962 – 1984 Alie Zoetemelk en Piet van der Meer
1984 – 1986 Jan en Marian Boere
1986 – 1988 Diverse uitbaters voor korte periode
1988 – 2001 Peter en Carola Walgreen
2002 – 2011 Diana Overes
2012 – heden Arjen van Leeuwen en Denise van der Geest

Anno 2022

Sfeervolle inrichting

Tien jaar zijn Arjen & Denise alweer bezig in de Vergulde Vos. Om met de tijd mee te gaan maar om toch de gezellige dorpscafé sfeer te behouden hebben we begin dit jaar de vos een retro-resyle gegeven. Warme huiskamer kleuren op de muren, sfeervolle lampen en lekker veel groen binnen maakt het een nog fijnere plek om “thuis” te komen voor onze gasten.

Blijf op de hoogte

Vossenpost

Wilt u als eerste menuwijzigingen zien, op de hoogte zijn van onze opkomende evenementen of andere leuke nieuwtjes krijgen? Abonneer dan op Vossenpost, onze eigen nieuwsbrief!